Ziarna kawy arabica czy robusta? Poznaj różnice

Arabica i robusta to dwa najpopularniejsze gatunki kawy. Zajmują dwa pierwsze miejsca na podium popularności, mimo iż w smaku, czyli najważniejszym kryterium, reprezentują niemalże dwa przeciwległe bieguny. Która kawa będzie dla nas odpowiednia i gdzie się z nią spotykamy?

Rodzaje kawy ziarnistej

Kawa ziarnista to nasiona kawowca pozyskane z czerwonych pestkowców. Po zmieleniu i zaparzeniu dają ciemny i aromatyczny napar o pobudzającym działaniu. Te podstawowe fakty zna każdy, ale nie każdy wie, że kawa występuje w bardzo wielu gatunkach. Dwa najpopularniejsze na rynku światowym to arabica (Coffea arabica) i robusta (Coffea canephora).

Kawa arabica

Arabica to gatunek, w którego obrębie wyróżnić można ponad sto odmian i szczepów. Uprawia się je wszystkie w Ameryce Środkowej, Południowej, Afryce i Azji. Kraje szczególnie znane z produkcji arabiki to:

• Brazylia
• Kolumbia
• Meksyk
• Etiopia
• Indie
• Gwatemala
• Peru

Najlepiej rosną na dużych wysokościach, zazwyczaj powyżej 800 m n.p.m., niektóre zaś nawet powyżej 2000 m n.p.m. Rośliny rozkwitają po okresach deszczowych. Kwiaty mają biały kolor i wyrazisty zapach. Owoce są dojrzałe po mniej więcej dziewięciu miesiącach. Jedno drzewo kawowe daje rocznie około kilograma ziaren, nadających się do obróbki, służącej przygotowaniu kawy. Kawa z ziaren arabiki jest najpopularniejszym rodzajem kawy ze względu na delikatny aromat i bogaty smak, który ceni większość kawoszy. Wyczuć w nim można cytrusowe, czekoladowe i owocowe nuty. Zależy to od stopnia wypalenia kawy, czyli czasu, który ziarna spędzają w specjalnym piecu do palenia kawy. W wypalonych ziarnach kawy znaleźć można nawet 1000 różnych związków chemicznych, z których około 70% stanowią związki odpowiedzialne za zapach.

Co to jest robusta?

Kawa robusta jest zupełnie innym gatunkiem kawy. Jako roślina jest o wiele prostsza w uprawie. Jest bardziej niż arabica odporna na szkodniki, choroby, dobrze znosi różnice temperatur. Caffea canephora odkryta została w Belgijskim Kongo, obecnie jednak państwem produkującym najwięcej tej kawy jest Wietnam. Poza nim robustę uprawia się na wschodzie i w centrum Afryki, w południowo-wschodniej Azji, w Brazylii, zaś w mniejszym stopniu na pozostałych obszarach strefy tropikalnej. Robusta jest sadzona na niższych wysokościach – zwykle do ok 1000 m n.p.m. Drzewa rodzą też więcej owoców, a dzięki temu zbory ziaren również są obfitsze. Cafea canephora daje bogatsze w kofeinę ziarna o mocnym i wyrazistym smaku. Chociaż jest drugim najpopularniejszym gatunkiem kawy, to jej smak doceniają codziennie miliony ludzi. Jest dużo bardziej wyrazisty, pozbawiony kwasowości, bywa nawet orzechowy. Głównie wyczuwalne są nuty czekolady.

Arabica czy robusta – różnica czy podobieństwo?

Mimo że arabica i robusta wydają się tak różne, okazuje się, że gatunki te są blisko ze sobą spokrewnione. Z badań wynika, że robusta skrzyżowała się z innym rodzajem kawy - coffea euginoides, co dało początek arabice.

Czym się różni kawa arabica od robusty?

Mając wiele wspólnego biologicznie, oba rodzaje kawy różnią się pod kilkoma względami. Pierwszym, który rzuca się w oczy, jest wygląd ziaren. Ziarno robusty jest przedzielone na dwie części prostym pęknięciem tzw. bruzdą, podczas gdy pęknięcie na ziarnie arabiki jest w kształcie litery „S”. Kawy wyraźnie różnią się również smakiem. Arabica jest dużo subtelniejsza, a robusta ma wyrazisty i nawet gorzki smak. Wpływ na to z pewnością ma też zawartość kofeiny w obu kawach: arabica ma około 1-1,5% zawartości kofeiny, robusta nawet 2,7%.

Arabica vs robusta, czyli różne zastosowania dwóch rodzajów kaw

Wszystkie różnice między oboma gatunkami kaw wpływają na ich różne zastosowanie.

• Kawy typu „crema” zawsze zawierają robustę, ponieważ to ona wpływa na powstawanie pianki podczas parzenia zmielonych ziaren.
• Większość kaw wykorzystywanych w kawiarniach to tzw. blendy, czyli mieszanki arabiki i robusty – pierwsza poprawia smak, druga dodaje charakteru.
• Robustę wykorzystuje większość wielkich koncernów kawowych do produkcji kawy rozpuszczalnej. To gatunek, który łączy w sobie odpowiednią jakość oraz niższą cenę, co jest głównym powodem jej wykorzystania w masowej produkcji.
• Arabica częściej zyskuje miano kawy speciality. Wpływ ma na to cały wymagający proces produkcyjny.

Arabusta i Coffea liberica – czym są te dwa rodzaje kawy?

Arabusta to mieszanka arabiki i robusty. Jej największe plantacje znajdują się głównie na Wybrzeżu Kości Słoniowej. W arabuście połączono najlepsze cechy obu gatunków: smak i aromat arabiki, zawartość kofeiny oraz wytrzymałość robusty. Póki co kawa ta stanowi mniej niż jeden procent światowych upraw, jednak jej popularność może wzrosnąć ze względu na walory smakowe i niższe koszty produkcji. Liberica, podobnie do arabusty, stanowi znikomy procent produkcji kawy, jest mimo to trzecim najpopularniejszym jej gatunkiem. Pochodzi z Liberii, a jej uprawa jest rozpowszechniona na zachodnim wybrzeżu Afryki, na Filipinach i w Malezji i w Indonezji, gdzie liberikę sprowadzono na miejsce zniszczonych plantacji arabiki. Drzewa liberiki są większe niż pozostałe, dlatego jej owoce również są bardziej okazałe. Przez to trudniej jest dostać się do ziaren, które otoczone są grubszą skórką. Smakowo przypomina raczej robustę – jest nieco gorzka, dominują w niej nuty smakowe drewna i orzechów.

Podsumowanie

Popularne rodzaje kaw, takie jak arabica czy robusta, łączy wiele wspólnego, ale też dzieli wiele różnic. Wpływają one na szerokie zastosowanie obu gatunków, dzięki czemu kawy są serwowane na całym świecie – czy to w postaci speciality, czy kawy rozpuszczalnej. Wybierając kawę warto sprawdzić skąd pochodzi i czy odpowiada wszystkim naszym potrzebom, np. naszym oczekiwaniom smakowym (tzw. profil smakowy). Wybór odpowiedniej kawy to również znajomość swoich osobistych potrzeb. Jako pobudzające espresso nada się robusta, zaś działanie odchudzające może mieć peruwiańska zielona kawa BIO 100% arabica dostępna w Quba Caffe.